Kultura Prusów

Jeżeli jesteś zainteresowany pracą nad przywracaniem i upowszechnianiem kultury pruskiej, skontaktuj się z nami na adres: nertiks@prusai.org

Kultura Pruska to całokształt kultury Prus na przestrzeni wieków, aż po dzień dzisiejszy. To kolejne warstwy wbudowywane w oryginalną kulturę bałtyckich Prusów. Błędem i zaprzeczeniem procesów rozwoju byłoby cofając się do kultury Prus przedchrześcijańskich odrzucać wszystko co nastąpiło potem. Ale pożądanym jest dobrze zrozumieć ten etap kultury Przodków by w tych kategoriach osadzać późniejsze wpływy kultur zewnętrznych.

Kultura bałtycka: Kultura Prusów jest częścią kultury bałtyckiej. Religia przedchrześcijańskich Prusów jest bliska religii pozostałych Bałtów, ale widać w niej wpływy skandynawskie i jest bardziej uporządkowana. Zawdzięczamy to zakonowi Kriwwjai z centrum w Rāmawa Rikāita w Nadrowii. Zakon ten dbał o zgodność w yznawanej religii na całym obszarze Prus, ponad granicami plemiennymi. Zgodnie z przekazami, został założony w 540 roku. Jego założycielem był Prūtenis, którego bratem był Wīdawutis, pierwszy król Prus (oba imiona w zapisie pruskim, w źródłach historycznych: Widewut i Pruten). Istnieje wręcz teoria, co oznacza zbiorcza nazwa: Prūsai - to plemiona, które uznały zwierzchność religijną Prūtenis'a, a później jego następców. Pod tym względem Prusowie przypominali Celtów, z Druidami koordynującymi działania poszczególnych plemion.

Mitologia: Mitologia to nie zbiór mitów, jak definiowano to w XIX wieku. To mity wraz z kodem kulturowym umożliwiającym czytanie mitów w warstwie głębszej niż sama opowieść. Tak w dwudziestym wieku zdefiniowali mitologię Dumezil i Levy-Strauss. Poprzez mity ludzie kodowali swoją wiedzę o świecie i porządku społecznym, kodowali to za pomocą systemu metafor, przybliżając bezosobowe siły natury antropomorficznymi aproksymacjami, łatwiejszymi do pojęcia przez człowieka. System metafor jest skorelowany językiem i bliskością rdzeni słów w języku, system wierzeń jest związany nieodłącznie z cyklem rocznym świąt i obrzędów, które są również kodem charakteryzującym się własną gramatyką. Badanie mitologii to odnajdywanie kodu w którym należy czytać mity. To również refleksja nad tym jak zmieniający się świat weryfikuje pierwotny system myślenia mitycznego i ile myślenia archaicznego jest dalej w człowieku współczesnym.

Strona poświęcona mitologii pruskiej: Pruski Wicher

Wiek trzynasty przyniosł do Prus chrześcijaństwo. Pierwszą misję w Prusach założył biskup Chrystian. Przekonał on dwóch nobilesów z Sasinii do przyjęcia chrztu, na długo przed przybyciem Krzyżaków.

W wieku XVI w Prusach zaczęła się reformacja. Książe Albert był pierwszym protestanckim władcą w Europie. Protestantom zależało, by Słowo Boże docierało do wiernych w ich języku ojczystym. To reformacji zawdzięczamy wydanie Pruskich Katechizmów, które są głównym źródłem wiedzy o języku pruskim (III Katechizm to 78 stron teksty pruskiego) i podstawą normy współczesnego pruskiego. Polecamy porównanie modlitwy Ojcze nasz w trzech katechizmach i we współczesnym pruskim. Polecamy również film, gdzie dr Letas Palmaitis mówi Ojcze Nasz po prusku w kościele w Rudzienicach (prus. Raīdis) w 2007 roku.
W czasach księcia Alberta w Prusach narodził się nurt protestantyzmu zwany pietyzmem. Z niego się wywodził pastor Abel Will, który przetłumaczył katechizm Marcina Lutra na pruski.

Nietolerancja religijna w Europie spowodowała emigrację do Prus Mnemonitów z Holandii. Ich religia była podobna religii współczesnych Amiszów w USA. Byli pacyfistami i sprzeciwiali się służbie wojskowej. Założyli oni wiele wsi w dolinie Wisły. W XIX wieku do Prus emigrowali prześladowani w Rosji prawosławni Filiponi. Tolerancja religijna w Prusach pozwoliła rozwijać się tutaj wielu nowatorskim doktrynom religijnym. Są one pełnoprawną częścią kultury pruskiej i wkładem Prus w kulturę Europy i świata.

Działalność kulturalną Stowarzyszenie realizuje poprzez działania wydawnicze dotyczące filozofii, historii idei, etnografii, mitologii oraz organizowanie wydarzeń kulturalnych prezentujących kulturę Prusów na jej wszystkich etapach rozwoju. W tej działalności Stowarzyszenie może organizować również wydarzenia religijne, traktując każdą religię w Prusach jako część kultury pruskiej - w sprawach religii Stowarzyszenie nie preferuje ani nie narzuca żadnego światopoglądu.